Hoe kunnen we een waterval of beekje aanleggen? We beginnen met de waterval. Zoals in het eerste gedeelte reeds is gezegd, kunnen we kant-en-klare watervallen van kunststof materialen kopen. Sommige zijn wel fraai natuurlijk nagemaakt, doch daar hangt meestal wel een prijskaartje aan. Met natuurlijk materiaal, ‘hetgeen in het algemeen goedkoper is’, zijn met enige fantasie en handigheid ook mooie resultaten te bereiken. Voor de 2 watervallen die u op de foto’s ziet, zijn de volgende materialen gebruikt. Naast de door mij gebezigde methoden zijn er uiteraard meer manieren, die tot goed resultaat kunnen leiden. Belangrijk is de steensoort, die we gaan gebruiken. Allerlei soorten te veel en vooral te kleine stenen kan wel functioneel zijn, maar geeft een weinig natuurlijke indruk.
Waterval bij de natuurgetrouwe vijver
Gebruikte materialen
- vijverfolie, liefst rubberfolie van 1 mm
- ronde of halfronde paaltjes
- tuinturven
- snelcement
- rotsstenen en enkele mooi afgesleten platte stukken, bijvoorbeeld uit een beek
- eventueel grind
Waterval bij natuurgetrouwe koivijverAls we nog een vijver moeten aanleggen, is een van de mogelijkheden om de uitgegraven grond voor de waterval te gebruiken. Een gemiddelde hoogte van ongeveer van 1 meter, gerekend vanaf de waterspiegel van de vijver is een goede hoogte voor 3 tot 4 trappen voor het vallende water. Uiteraard kan dit lager of hoger zijn, geheel afhankelijk van de grootte van tuin en vijver. De fraaie waterval lag in een grote rotstuin en was wel meer dan 2 meter hoog.
Een kleine dicht bij de vijver gelegen waterval als uitloop van een filter kan reeds een leuk effect geven. Hebben we bijvoorbeeld een natuurgetrouwe vijver in de tuin met o.a. amfibieën, dan kunnen we de waterval aanleggen in een schaduwrijke hoek, die we als verblijfplaats voor deze dieren hebben gecreëerd. Hier zullen ook veel van de bij u geboren padjes, kikkertjes en salamanders enkele seizoenen verblijven, totdat ze zelf ook geslachtsrijp zijn om in uw vijver te paren. Een dergelijke hoek kunnen we mooi beplanten met kleinblijvende heesters en schaduwminnende planten zoals varens, dovenetel, mansoor enz. Enfin, er zijn planten genoeg om er een natuurlijk geheel van te maken.
Een voorbeeld ziet u op de foto van de waterval, die ik eind jaren 80 bij mijn natuurgetrouwe vijver had aangelegd.
Bij het bouwen van de waterval moeten we oppassen, dat het geheel niet te ‘stenerig’ wordt. Dit kunnen we voorkomen als we in combinatie met stenen ook donkere turven gebruiken.
Close-up van de waterval bij natuurgetrouwe vijverDe waterval, die ik onlangs heb aangelegd, ligt ongeveer anderhalve meter vanaf de rand van de vijver. De totale hoogte bedraagt ongeveer 1 meter. Vanaf de bovenkant gerekend valt het water twee keer 30 cm omlaag en dan nog twee keer 20 cm, waarna het via een kort stroompje van ongeveer 1 meter lengte door een grindbed in de vijver valt. De totale breedte van de waterval ligt tussen de 30 en 40 cm. De hiervoor genoemde 7 materialen werden voor de aanleg gebruikt.
Na de diverse trappen te hebben uitgegraven, werden eerst de achter- en zijkanten met rondhout verstevigd. (Hiervoor gebruikte ik houten borderrollen.) We zouden kunnen zeggen, dat dit het geraamte van de waterval wordt. Dit alles moet uiteraard breder worden dan 30 tot 40 cm voor de afwerking. Vervolgens werd het geheel met rubberfolie bekleed. Nu werden grote platte gladde stenen (komen oorspronkelijk uit een snel stromende beek), op de verschillende trappen geplaatst en aan de zijkanten werd de folie weggewerkt met brokken donkere turf en stenen. Onder de grote overhellende platte stenen, tegen de achterkant kwamen donkere in tweeën gezaagde turven en dit werkt heel natuurlijk, want zodoende krijgt het geheel minder het effect van een steenhoop. Hier en daar tussen de turven kunt u o.a. miniklimop of penningkruid poten, dit resulteert in een mooi natuurlijk effect. Op deze manier is overal de folie geheel aan het zicht onttrokken.
Stroompje bij natuurgetrouwe vijverOm te voorkomen dat het water onder de stenen doorloopt, doch direct van het ene in het andere reservoir valt, gebruikte ik voor elk reservoir nog een stuk folie. Dit werd iets over de platte steen heen getrokken en hierop werd een kleinere, platte steen gelegd, waarvan nu met wat snelcement één steen werd gemaakt. De waterval werd verder afgewerkt met turven, tuinaarde en planten, die goed bij het geheel passen.
Pomp en slang werden uiteraard ook geheel aan het zicht onttrokken. Als we een buitenkraan hebben, dan kunnen we met behulp van een tuinslang onder de grond de vijver via de waterval, indien nodig, bijvullen.
Een beekje in de tuin
De lengte van een beekje, waterloopje of stroompje, hoe we het ook noemen, hangt af van uw ambitie en de grootte van de vijver. Ik wil bewust niet van een beek spreken, want dan komen grote afmetingen van de tuin om de hoek kijken. Het beekje waar ik het hier over heb, kan enkele meters tot pakweg zo’n 6 meter lang worden. Het kan vanaf de waterval ergens achter in de tuin met hier en daar een klein poeltje enigszins kronkelig naar de vijver of bronput lopen. Voor de aanleg van een beekje gebruiken we vijverfolie. Het beste hiervoor is ook rubberfolie. Ook hier is de steensoort belangrijk. Gladde ronde stenen, geen scherpe of knobbelige voor de treden en de zijkanten en meer platte stenen langs de randen.
Detail van een beekje
Het verval moet niet te groot zijn zoals bij de waterval. Een paar ondiepe treden doen het water afwisselend stromen en komt daardoor hier en daar bij de kleine poeltjes tot stilstand. Slechts één tot enkele cm per meter is genoeg en voor een totale lengte van 6 meter is een verval van 12 tot 15 cm voldoende.
Voor de bodem gebruiken we geen kalkhoudend materiaal, doch grind van pakweg 5 tot 8 mm. Met een breedte van 30 tot 50 cm en een spadiepte van 25 cm functioneert het beekje prima. Op de bredere plaatsen kunnen we dan wat planten zetten. Welke planten, daar ga ik hier niet op in. Er zijn er vele, doch zoekt u wel soorten, die niet te groot worden en niet te sterk woekeren.
Wie een beekje met waterval aanlegt, moet wel rekening houden met sterke verdamping en dus in elk geval wel voor een regelmatige watertoevoer zorgen. Zelf heb ik in het verleden de waterval met stroompje gevoed d.m.v. een bronput naast de natuurgetrouwe vijver en deze met planten en materialen zo geconstrueerd, dat alles één geheel leek. In de bronput stond de pomp en met behulp van een slang onder de grond werd via de waterval het water rondgepompt. Een tweede slang liep eveneens onder de grond naar de buitenkraan, zodat indien nodig water kon worden bijgevuld.
Pomp verstopt in de rust en snuffelhoek van de koiIn enkele kleine poeltjes en rustig stromende gedeelten krioelt het na enige tijd van leven. Zelf heb ik om geen muggenplaag te krijgen in de langzame gedeelten en de rustige poeltjes goud-elritsen gezet en deze vermenigvuldigden zich daarin prima.
De waterval die ik zo heb aangelegd, was de vijfde in een rijtje gedurende 25 jaar. Twee keer had ik een beekje in de tuin. Soms waren vooral de watervallen geheel verschillend van uiterlijk, doch steeds probeerde ik alles zo natuurlijk mogelijk te laten ogen. Bij de eerste watervallen gebruikte ik te veel stenen. Met veel bezig zijn en experimenteren gaat het op den duur wel beter. Zo is het ook met de inrichting van onze aquaria en terraria. ‘Al doende leert men’. Bij de waterval die ik nu bij mijn natuurgetrouwe koivijver heb aangelegd, wordt het water wel uit de vijver gepompt en tevens kan de vijver ook over de waterval worden bijgevuld.
Aardig stroompje in een grote tuinU begrijpt, dat ik deze waterval niet dag en nacht laat lopen. Ik heb hem louter en alleen voor de gezelligheid gemaakt als we bijvoorbeeld met mooi weer in de tuin zitten.
Een echte functie heeft hij niet zo. De zuurstofvoorziening gebeurt op andere wijze.
Ik hoop, dat ik u een beetje enthousiast heb gemaakt voor ‘bewegend water in de tuin‘. Met wat fantasie, geduld, gevoel voor natuurlijkheid, enig priegelwerk en de juiste materialen kunt u er echt iets leuks van maken. Veel succes.
