Twee weken na het opstarten van ons aquarium gaan we de bak echt inrichten. Dat moeten we alleen doen als er geen problemen zijn, zoals overmatige algengroei en de bak goed draait. Enige algengroei is echter geen punt. Als er wel problemen zijn, moeten we ze eerst oplossen. Als je het zelf niet weet, kun je altijd contact opnemen met een deskundige van uw aquariumvereniging. Dan kunnen ze zien of er een oplossing is. De waterplanten gebruiken we weer en overtollige geven we aan andere aquarianen. We gooien geen planten weg. Dat is doodzonde. Zelfs afgeknipte ondereinden kunnen we gebruiken. Die lopen weer uit.
Plattegrond
We gaan een plattegrond maken. Dat doen we door op een vel tekenpapier de omtrek van ons aquarium in de juiste verhoudingen met de werkelijke afmetingen te tekenen. Die juiste verhoudingen zijn nodig, zodat we ook de plantengroepen in de juiste verhoudingen kunnen tekenen. Dan kunnen we goed beoordelen of de plaats van de plantengroepen fraai is en afwisselend in vorm en kleur. In die aquariumomtrek kunnen we aangeven welke planten we waar gaan neerzetten. Welke plantensoorten er gebruikt kunnen worden, zal ik in hoofdstuk 10 nader beschrijven.
Voor het inrichten van de bak zijn een aantal regels.
Kijkrichting
Een plattegrond van een ingericht aquariumWe bepalen eerst de kijkrichting in de bak. Die is bepalend voor de totale inrichting. De kijkrichting is afhankelijk van de plaats in de kamer waarvan je over het algemeen in de bak kijkt. Deze kijkrichting moet schuin zijn. Als we over het algemeen recht in de bak kijken, moeten we toch een schuine kijkrichting bepalen. Een bak inrichten met een rechte kijkrichting als basis wordt niet mooi en geeft weinig dieptewerking.
Sterke punten
Zoek de sterke punten in de bak op. Daarvoor deel je de bak in drieën, zowel in de lengte als in de breedte. De snijpunten zijn de sterke punten. Op één of twee van deze sterke punten komt een solitaire plant, een stuk kienhout of een solitair plantengroepje. Dit versterkt de dieptewerking aanzienlijk. Van de vier gebruik je er één (bij bakken tot ± 100 cm lengte) of eventueel twee (bij bakken boven de 100 cm). Nooit 2 achter of naast elkaar liggende, maar alleen diagonaal ten opzichte van elkaar liggende punten gebruiken. De keuze van de sterke punten is afhankelijk van de kijkrichting in de bak. Er kan één sterk punt gebruikt worden, maar maximaal twee. Als er twee punten gebruikt worden dan alleen de combinaties C en B of D en A. Nooit C en A, D en B, C en D of A en B. Is Gulden Snede of Derdenregel. (zie figuur boven)
Hoogteverschillen
Twee voorbeelden van terrassenbouw.
Aanzicht door de voorruitJe kunt terrassen aanbrengen om hoogteverschillen te accentueren, maar je kunt dat ook alleen met planten doen. Je kunt complete terrassen kopen of bouwen van plastic emmertjes of bakjes, kienhout, leisteen en flagstone. Lavasteen kun je beter niet gebruiken, omdat deze steensoort ruw is. Als er vissen langs schuren, kunnen ze zich aan de lavasteen openhalen. Vooral vissen die tussen de stenen schuilplaatsen zoeken, kunnen schrammen op de flanken oplopen. Plastic emmertjes of bakjes kun je zo gebruiken. Je kunt ze op elke hoogte afsnijden. Voordat je ze vult met bodemgrond, maak je eerst kleine gaatjes in het plastic. Dan kan water en zuurstof in de bodemgrond circuleren. Doe je dat niet, dan krijg je door zuurstofgebrek rotting in de bodem van de bakjes. Daarna kunnen ze ingeplant worden. De zichtbare kanten van de emmertjes of bakjes worden uiteraard bekleed. Daarvoor kun je turf, kurkschors of achterwandmateriaal gebruiken. Ook kun je de zichtbare gedeelten met transparante siliconenkit insmeren en met turfmolm of stukjes turf bestrooien. Na uitharding van de kit heb je natuurlijk ogende terrassen. Als je terrassen maakt van kienhout, leisteen of flagstone, bouw je de terrassen zorgvuldig op, zodat de boel niet bij het minste of geringste in elkaar kan storten. Bij terrassen van steen leg je de grootste stukken onder en de kleinste boven. Leisteen of flagstone leg je plat neer. Bij gebruik van deze materialen leg je de stenen bij elke laag die bovenop de andere komt zodanig neer, dat ze aan de achterkant iets oversteken. Daardoor wordt het bouwsel stabieler. We gebruiken geen stenen die scherpe punten of uitsteeksels hebben, maar gladde.
Terrassen verstevigen
Om de terrassen sterker te maken, kunnen we de stenen met transparante siliconenkit aan elkaar lijmen. Dat gaat uiteraard het beste als we de terrassen in een lege bak aanleggen. Denk eraan: als je de bak geheel of voor een flink gedeelte leeg laat lopen voor terrasopbouw of iets dergelijks, moet je de verwarming uitschakelen. Als hij droog aanstaat gaat hij kapot. Bij een al gevulde bak kunnen we de terrassen, als we de stenen willen vastlijmen, buiten de bak opbouwen. Na uitharding van het kit kunnen we ze op de van tevoren bepaalde plekken in het aquarium plaatsen. Hoe je de terrassen ook opbouwt, denk er in alle gevallen aan dat er geen stenen naar voren kunnen glijden. Want een steen tegen of zelfs door je voorruit is dan niet denkbeeldig en daar zit je uiteraard niet op te wachten.
Materialen voor terrassen o.a. pur-schuim
Ook kunnen we terrassen opbouwen met pur-schuim. Indien nodig kan de technische commissie je over de betreffende technieken informeren. Het voordeel van purschuim is, dat het materiaal erg licht is en geen gevaar voor het glas van de bak oplevert. Als het terras van stenen of kienhout klaar is, leggen we er een ruim stuk landbouwplastic in, waar we ook kleine gaatjes in geprikt hebben en vullen het daarna met bodemmateriaal.
Vullen van de terrassen met zand (Hulpmiddel puntzak)
Daarvoor doen we het bodemmateriaal na het wassen eerst in een stevige plastic zak, waaruit we een hoek knippen. Door die afgeknipte hoek kunnen we de bodemgrond rustig en precies op de uitgekozen plaats uitstrooien, ook in een gevuld aquarium. Door het plastic in het terras kan de bodemgrond niet tussen de stenen of het kienhout uitlopen. Als het aquarium gedeeltelijk gevuld is, knippen we het plastic netjes af of stoppen het tussen het terrasmateriaal, zodat het niet meer zichtbaar is. Omdat de lucht tussen het bodemmateriaal verdwijnt en het daardoor inklinkt, moeten we na een week de terrassen weer wat bijvullen. Je zou kunnen denken dat ik de opbouw van de terrassen beter in het vorige hoofdstuk bij het inrichten, onderdeel bodemgrond, had kunnen behandelen. Dat heb ik niet gedaan, omdat de plaats van de terrassen sterk afhankelijk is van de kijkrichting in de bak en de daaruit voortvloeiende plattegrond. Bovendien gaat het opbouwen van terrassen op een reeds aangelegde bodemgrond onder water ook goed. Maar als je, voor dat je de bak gaat opzetten alvast de kijkrichting kunt vaststellen en een plattegrond maken, kan je de terrassen uiteraard het gemakkelijkst gelijk bij het inbrengen van de bodemgrond aanleggen.
Camouflage technische zaken
Camoufleer de technische zaken zoals thermometer, verwarmingselement, inlaat van het filter, een eventueel binnenfilter enz. Maar zorg er wel voor dat de techniek goed kan blijven werken. We kunnen deze apparatuur achter bronmos, stenen of kienhout verschuilen. Met de thermometer en de stijgbuis van de filterinlaat gaat dat gemakkelijk. We kunnen een stuk kienhout uithollen en daarin de thermometer plaatsen, zodanig dat hij goed blijft werken en goed afleesbaar is. Voor de verwarming is daar een andere goede manier voor. We gebruiken daarvoor het bij het inrichten overgehouden stuk achterwand. Als we de zijkanten van dat stuk schuin maken, kunnen we het met behulp van kunststof pennetjes of roestvrije staaldraadjes netjes dwars in een hoek aan de achterkant plaatsen, zonder dat de lichte binnenkant van het wandmateriaal zichtbaar wordt. De zijwand, achterwand en geplaatst stuk vormen dan een driehoek. Tussen de onderkant van het stuk achterwand en de bodem houden we een ruimte van 2 cm over. Tussen de bovenkant en het wateroppervlak houden we ook een ruimte van 2 cm over. In de driehoekige ruimte die is ontstaan plaatsen we het verwarmingselement. 
Een fraai voorbeeld van een architectonische onderwatertuin
Daardoor kan het water rond het element circuleren. Het warme water stijgt omhoog en kan aan het oppervlak in de bak stromen. Het afgekoelde water zakt in de bak omlaag en wordt aan de onderkant weer aangezogen, omdat het warme water aan de bovenkant wegstroomt. Het afgekoelde water wordt weer door het element verwarmd. Op die manier komt er een watercirculatie op gang, dat de hele bak verwarmt. Bij dit systeem moeten we er wel aan denken, dat we bijtijds water bijvullen. Want als het wateroppervlak door verdamping onder de bovenkant van het stuk achterwand komt, werkt het systeem niet meer. Omdat het water niet meer aan de bovenkant kan wegstromen, wordt alleen het water in de driehoek verwarmd, totdat de thermostaat de verwarming uitschakelt. Het water in de bak koelt dan af.
Planten groeperen
We zetten de planten in groepen bij elkaar. Nooit hier en daar een plant.
Laag-hoog
De lage planten komen voor en de hoge planten achter in de bak te staan. Op deze regel kunnen we een uitzondering maken, door een solitaire plant of plantengroepje op een sterk punt voor in de bak te plaatsen. Het geeft meer dieptewerking als deze plant of plantengroepje veel hoger is dan de hem omringende planten en mag wel tot aan de oppervlakte komen.
Wateroppervlak
Het is ook heel fraai om planten die zich daarvoor lenen zoals Glyceria maxima, Vallisneria, klimop en Zosterella dubya, langs het wateroppervlak te laten groeien, het zogenaamde ‘luifelen’. Maar dit moeten we maar met één plantengroep doen, omdat anders de oppervlakte dichtgroeit en de planten geen licht meer krijgen. Bovendien is het effect dan weg.
