Waar zit niet overal leven… In de GFT-bak bijvoorbeeld. Tussen de rottende etensresten scharrelt van alles rond. En als je etensresten in een onbewaakt ogenblik ‘ergens anders’ te lang laat staan om daar vervolgens je licht op te laten schijnen, dan kun je dat leven onder een microscoop zichtbaar maken. Pantoffeldiertjes bijvoorbeeld kun je in een glazen schaaltje onder een microscoop laten scharrelen.
Eerst willen ze dat niet, maar zodra er licht in valt, komen ze in beweging. Want licht vinden ze wel leuk. Merkwaardig eigenlijk, want deze eencellige diertjes hebben geen ogen. Ook geen hersens trouwens. 200 micron lang en zo’n 40 breed; groter zijn ze niet. Zwemmen kunnen ze goed en snel. Met hun duizenden zweepharen slaan ze zich door het water. Die haren staan in regelmatige rijen schuin over het lichaam. In een regelmatige cadans worden ze bewogen om vooruit en achteruit te komen. Eén keer ergens tegenaan botsen vinden ze wel genoeg. Altijd rechtsom draaiend vermijden ze een volgende keer een bekend obstakel. Ze leven van bacteriën die via een mond in voedselvacuolen worden gezogen. Daarna – zou je bijna zeggen – kunnen ze zich voortplanten. Dat gebeurt door deling. Of geslachtelijk door het uitwisselen van ‘gegevens’ ofte wel cel-inhoud en stukjes celkern.
Kweken
Pantoffeldiertjes zijn ook uitstekend microvoedsel voor het opkweken van jonge vissen. Zelf gekweekte pantoffeldiertjes vormen opfokvoer dat geen gevaar oplevert voor het jongbroed. Infuusvoer uit buitenwater kan immers ook schadelijke diertjes of stoffen bevatten. Het kweken van pantoffeldiertjes is tamelijk eenvoudig. Het milieu waarin ze gedijen, is zuurstofarm water. Bacteriën die afgestorven plantendelen te lijf gaan, gebruiken hiervoor zuurstof en brengen daardoor een prima leefmilieu teweeg voor pantoffeldiertjes. Deze rottingsbacteriën dienen dan als voedsel voor de pantoffeldiertjes. Behalve deze bacteriën voeden zij zich ook met kleine eencelligen en wiertjes. Het voedsel wordt met de trilharen eerst naar de mond gebracht en daarna in de celslokdarm. Op de bodem van de celslokdarm wordt in hele kleine blaasjes (vacuolen) het voedsel verzameld. Deze blaasjes bewegen zich door de cel om de verteringsprodukten aan het protoplasma af te geven. De onverteerde stoffen worden door de cel-aars uitgescheiden.
Gemakkelijk
Het zelf kweken van pantoffeldiertjes gaat heel gemakkelijk met in kleine stukjes gesneden koolraap. Omdat we voor een kweek geen hele koolraap nodig hebben, is het – op een paar kleine stukjes na voor het opzetten van de kweek – handig de rest in de zon of op een andere manier te drogen om dat later bij een volgende kweek weer te kunnen gebruiken. Je neemt dus een paar blokjes koolraap, doet ze in bijvoorbeeld een grote inmaak- of augurkenpot en vult die met aquariumwater en een pietsje modder uit een sloot of een restant plantenwater uit een sierpot of van een potschotel. Na enige dagen hebben de diertjes zich behoorlijk vermeerderd en kunnen ze dienen als voer voor de jonge vis. Een klein beetje van dit pantoffeldierrijk water kan dienen als entmateriaal voor een volgende kweek.
Rozen
De fles of pot met daarin de opgezette kweek moet wel in het licht staan, maar een te zonnige plek kan de vermeerdering remmen. Ook is het raadzaam dit niet in de huiskamer te doen; de inhoud van de fles heeft niet bepaald de geur van rozen. Het ‘oogsten’ is niet al te moeilijk. Je vult een fles met een lange hals tot ongeveer halverwege de hals met de kweekvloeistof, dan stop je daarin een natgemaakte prop watten. Die moet de kweekvloeistof raken. Dan de fles tot aan de rand vullen met schoon water. Omdat de diertjes maar al te graag naar het licht trekken, is het raadzaam de onderkant af te dekken met bijvoorbeeld een stuk donker papier. Na een poosje zullen de pantoffeldiertjes zich door de wattenprop naar het licht hebben gewrongen en in het schone water zwemmen. Je kunt ze dan makkelijk afzuigen met een injectiespuit (zonder naald) of een pipet.
1. grote kern 2. trilharen 3. samentrekbaar blaasje
4. kleine kern 5. mondgleuf 6. celmond 7. celslokdarm 8. cel-aars 9. blaasje met voedsel @ zwemrichting.
Categorieën:
Diversen
Auteurs:
Marianne Postma
