Het komt niet vaak voor, dat revolutionaire, zelf ontwikkelde hulpmiddelen worden gebruikt in de aquaristiek. Zeker waar het gaat over apparaten, die niet in de handel verkrijgbaar zijn. De Hongaarse Waterwisselaar, hierna genaamd HWW, is een zelf ontworpen en zeer interessant apparaat, dat enige tijd geleden werd uitgedacht en gemaakt door Istvan Szakàcs, die mij op zekere dag opbelde met het verzoek om eens naar zijn vinding te komen kijken.
De Hongaarse waterwisselaarIstvan Szakàcs werd in 1935 in Hongarije geboren en startte op 14-jarige leeftijd met de aquariumhobby. Zijn eerste bak bestond uit een metalen frame, waarvoor een bevriende huisschilder menie en stopverf mengde voor het inzetten van de ruiten. De bodem bestond uit Donauzand 40 (het getal 40 stond voor 40 keer spoelen). Zijn eerste bak werd bevolkt door plaatjes, guppen en zwaarddragers. Acht jaar later verliet hij Hongarije in verband met de Hongaarse opstand om zich vanaf 1956 in Nederland te vestigen. Ook daar ging hij verder met de hobby en werd al snel een groter aquarium aangeschaft.
Dat Szakàcs een veelzijdig mens is, bleek mij toen ik zijn hobbykamer betrad, waarin twee professionele bandrecorders en drie computers stonden opgesteld. Toen ik ernaar vroeg, vertelde hij, dat hij naast de aquariumhobby jarenlang het bekende jazzrestaurant De Waag in Haarlem beheerde. Naast kok plukte hij af en toe aan de contrabas wat zijn jazzvriend Ruud Brink eens deed verzuchten: “Istvan, jij bent ongetwijfeld de beste bassist onder de koks.” Naast Ruud Brink frequenteerden andere jazzcoryfeeën, zoals Peter Nieuwerf, Edwin Rutten, Josée Koning, Greetje Kauffeld, Erika Norimar en Ineke Heiliger zijn befaamde restaurant. Helaas heeft hij het restaurant enige tijd geleden om gezondheidsredenen van de hand moeten doen.
Detail van het aquarium van Istvan SzakàcsIstvan Szakàcs heeft namelijk grote moeite om langdurig te staan, waardoor zijn hobby ernstig in gevaar leek te komen. Zijn echtgenote Els nam hem een keer apart en vertelde hem, dat zij niet langer de noodzakelijke waterverversing voor haar rekening kon nemen. Hoewel hij regelmatig hulp krijgt van zijn buurman en iemand van de firma Heems, was dit toch de eer te na van Istvan. Hij zette zich aan de tekentafel en bedacht een fameus waterverversingsysteem, dat hij de naam Hongaarse waterwisselaar (HWW) meegaf.
Nadat gebleken was, dat het apparaat feilloos zijn werk deed, namelijk het continu verversen van aquariumwater, besloot hij nog eenzelfde apparaat te maken, waarmee hij heeft meegedaan aan het bekende televisieprogramma Het beste idee van Nederland. De eerste ronde overleefde hij met twee vingers in de neus, maar in de tweede ronde kreeg hij slechts twee minuten om zijn vinding te demonstreren, wat natuurlijk een onmogelijke eis was, waarop Istvan onverrichter zake en een illusie armer terugkeerde naar zijn flat in Haarlem.
Nadat hij mijn artikelenserie Het juiste aquariumwater had gelezen, besloot hij contact op te nemen met de redactie, waarna hij mij opbelde.
Toen ik zijn woonkamer betrad en ik zijn aquarium zag, was ik werkelijk verbaasd over de helderheid van het water en de prachtige en frisse groei van de aquariumplanten. Ik vroeg Szakàcs of hij over kool filterde. Hij glimlachte slechts en voerde mij mee naar een aangrenzende proviandkast, waarin een osmoseapparaat hing, verbonden met slangen aan een soort weckfles. “Dit,” zei hij met trots, “is dus de Hongaarse waterwisselaar, waarover ik u heb opgebeld.”
Eheim-intervalfilter en een normaal filter zorgen voor kristalhelder water 
Eheim-intervalfilter en een normaal filter zorgen voor kristalhelder water
De werking van het apparaat berust op de waterdruk van het waterleidingnet. De aan- en afvoerleidingen zijn gemaakt van laboratoriumslangen met een buitendiameter van 6 mm. Dit zijn in feite dezelfde slangen, die in het osmoseapparaat zijn verwerkt. De aanvoerleiding verdeelt het Haarlemse leidingwater (circa 450 µS/cm) via een T-stuk naar het osmoseapparaat en rechtstreeks naar het drukvat. Via het osmoseapparaat wordt omkeerosmosewater gedruppeld in het drukvat. Door middel van twee naaldventielen kunnen beide waterstromen druppelsgewijs worden verdeeld. Het drukvat, dat enigszins lijkt op een weckfles, is voorzien van een speciaal vervaardigd deksel van teflon met een rubberen ring. Hierin zijn drie gaten geboord voor de aansluiting van de slangen. Istvan Szakàcs heeft ervoor gekozen om circa 1/3 osmosewater te vermengen met 2/3 leidingwater. Hiermee verkrijgt hij water van ongeveer 300 µS/cm. In het drukvat wordt voldoende overdruk gecreëerd om het vermengde water via een uitloopslang naar het aquarium (netto-inhoud circa 200 liter) te transporteren.
Spots voor respectievelijk rode en blauwe leds voor simulatie ochtend en avondrood en (maan)nachtverlichting en de ‘tl-uitvoering’
Er wordt per dag circa 15 liter (7,5%) ververst. Het ververste aquariumwater (15 liter) + afvalwater (10 liter) van het osmoseapparaat wordt via het riool afgevoerd. In de bodem van zijn aquarium heeft Istvan met een diamantboor een gat van circa 3,5 cm geboord, waarop een overloopbuis werd gemonteerd. Een Eheim-intervalfilter, waarin aquariumwater op het filtermedium (keramische pijpjes) wordt gedruppeld en daarna vermengd met lucht wordt teruggepompt naar het aquarium en een Eheim mechanisch filter, gevuld met filterwatten, zorgt in samenwerking met het HWW-systeem voor kristalhelder water. De constante verversing van het aquariumwater zorgt tevens voor een aanzienlijke verlaging van stikstof en fosfaat. “Algen zijn dan ook als sneeuw voor de zon verdwenen,” vertrouwde Istvan mij toe.
Simulatie ochtend- en avondrood en (maan)nachtverlichting, de ‘TL-uitvoering’ 
ProFilux II-weersimulator
“Vandaag is het mooi zonnig weer met nauwelijks of geen bewolking,” glimlachte mijn gastheer. Toen ik verbaasd reageerde en naar de grauwe lucht boven Haarlem wees, liet hij mij de weersimulator, een ProFilux II zien, waarmee het licht volautomatisch kan worden geregeld. De lichtkap is voorzien van een buis met verschillende kleuren leds. Hiermee wordt de spectrale kleurverdeling van een opgaande en een ondergaande zon geïmiteerd. Ook wordt het licht gedimd door ‘wolken’ die voor de ‘zon’ schuiven en bliksemschichten (door middel van zeer felle leds), die tijdens een ‘onweer’ zullen voorkomen. Bovendien kunnen de verschillende maanstanden worden ingesteld.
De door mij gemeten waterwaarden zijn: pH 6,9 en 390 µS/cm.
De bak wordt bevolkt door
– vijftien Paracheirodon axelrodi (kardinaaltetra)
– twee Trichogaster leeri (diamantgoeramie)
– vier Hyphessobrycon erythrostigma (bloedvlektetra)
– vier Hemigrammus rhodostomus (roodkopzalm)
– vijf zwaarddragers
– drie Pterophyllum ‘Eimekei’ (maanvis)
– één koffervisje
– vijf algeneters
– twee Trichogaster chuna (honinggoeramie)
Istvan Szakàcs gaf mij zijn demonstratiemodel mee en ik heb dit eind december 2007 in mijn aquarium geïnstalleerd. Na één maand is de microSiemenswaarde bij mij al gedaald van 625 naar 360 µS/cm.
Hoewel de HWW uitstekende diensten bewijst in aquaria, zie ik vooral een grote toekomst voor het apparaat weggelegd bij kwekers van vissen, die een lage microSiemenswaarde en een regelmatige waterverversing beogen. Bijvoorbeeld uitstekend geschikt voor discussen, maanvissen etc.
