Neonvisjes doen het uitstekend in onze aquaria
Het mag worden gezegd dat neontetra’s tegenwoordig mee tot de populairste aquariumvissen behoren. Iedereen kent ze en bijna elke aquarist heeft ze ooit wel eens in zijn/haar bak gehad. Want je kunt het niet ontkennen, dat ze werkelijk prachtig zijn met hun overlangse, helrode band, die over de beide flanken loopt en waarboven een mooie, blauwgroene streep zo sterk fosforesceert, dat het wel lijkt alsof de vissen met een kleine tl-lamp in hun buikje rondzwemmen. Het hoeft dan ook geen betoog, dat deze dieren op hun best zijn in een aquarium met een donkere bodem en zwakke verlichting.
We kennen drie verschillende soorten neonvissen. Maar buiten deze neontetra’s zijn er nog andere karperzalmen, die licht geven met hun achterlijf of hun ogen.
Zijn deze kleine, lichtgevende visjes gekweekt?
Gelukkig niet, ze zijn zo geboren! Bijna alle komen ze uit Zuid-Amerika. Daar leven ze bijna steeds in donkere, sterk beschaduwde oerwoudwateren, waar de bodem donker is. Dat is niet, omdat het zand er zwart is, integendeel het is stralend wit, maar omdat afgevallen bladeren en in het water belande dode takken en twijgen de bodem donker maken. Vanwege het oerwoud krijgt het water bovendien nauwelijks licht.
Daarenboven is ook het water zelf er erg donker; het wordt daarom wel ‘zwart water’ genoemd. Maar het is niet echt zwart; eerder gelig, colabruin of donkerrood. Dat komt niet doordat het water vuil is, want het water daar is heel erg zuiver. Maar doordat het regenwater door dikke loof- en houtlagen in de bodem wegsijpelt, de planten uitloogt en uiteindelijk gekleurd en ‘zuur’ in beken, rivieren en meren terechtkomt, krijgt het water zo een bruine kleur. Datzelfde effect kun je ook in het aquarium krijgen door droge eiken- of beukenbladeren op de bodem te leggen.
Waarom zijn deze vissen van nature lichtgevend?
Om het tl-geheim te ontsluieren, moeten we gaan kijken hoe ze leven. In de natuurlijke omstandigheden zwemmen neontetra’s steeds in grote scholen door het water. Om hun school niet kwijt te raken, kijken ze steeds waar de andere heen zwemmen. Maar het water is donker; er valt nauwelijks licht in. In gewone omstandigheden zouden ze niet veel van de andere vissen kunnen zien, ware het niet dat ze een lantaarntje droegen. Het maakt de dingen immers veel eenvoudiger als hun soortgenoten licht geven, waardoor de visjes hun schoolgenoten in het donkere water onmiddellijk herkennen. Zo kunnen ze veel makkelijker bij elkaar blijven.
Toch geven ze niet alleen licht om beter te kunnen samenblijven
Doordat ze samenblijven, beschermt dit de school visjes onder andere tegen vijanden. Een dier dat buitengewoon opvallend gekleurd is, duidt verder vaak op gevaar. Zo is dat nu eenmaal in de natuur. Denk maar aan de felle kleuren van de zeer giftige koraalslang. Andere, onschuldige dieren bootsten die kleuren na, zodat ze giftig zouden lijken, wat we met de wetenschappelijke naam mimicry noemen. Zo beschermen ze zichzelf tegen predators.
Welnu, toegepast op de neonvissen zorgen hun felle kleuren en het licht dat ze uitstralen ervoor, dat andere vissen ze gaan mijden, bang van ze zijn. Want ze jagen met hun kleuren bijna iedere viseter angst aan.
Een predator heeft geen enkel probleem met een eenzame lichtvis. Maar komt hij – in een donkere omgeving – zo’n fosforescerende glitterschool tegen, dan wil hij zo snel mogelijk vluchten. Zo beschermt de school het individu, omdat de aanvaller bij het zien van zoveel lichtjes in de war raakt. De predator ziet immers door het bos de bomen niet meer en kan niet eens meer kiezen.
Neonkarperzalmen geven licht via speciale lichtcellen in het lichaam
Gloeiwormpjes hebben die trouwens ook. Precies deze lichtcellen bundelen het schaarse licht en reflecteren het. Zo krijgen we – afhankelijk van de lichtinval – soms sterker blauw, dan weer sterker groen te zien. Dat merken we trouwens ook in het aquarium op.
Heel jonge neonvisjes geven geen licht. Ze zijn helemaal transparant. En precies, omdat je er zo helemaal doorheen kan kijken, zijn ze goed gecamoufleerd. Om die reden kunnen ze beter op hun eentje overleven dan in groepen, waar ze met velen te zamen erg zouden opvallen. Daarom leven ze niet in scholen. Integendeel, ze staan eenzaam, meestal op een rustig plekje, vlak bij de bodem op voedsel te wachten. Dreigt er gevaar, dan verstoppen ze zich bliksemsnel in de bodem.
Wanneer ze groter worden, krijgen ze eerst de rode streep en pas op het laatst de tl-lamp, de zogenaamde ‘neonstreep’. Zodra ze hun pracht bereikt hebben, gaan ze dan in scholen verder leven.
Tegenwoordig kent men drie soorten neonvissen
Ze behoren alle tot de Paracheirodon-familie:
– Paracheirodon axelrodi of kardinaaltetra
– Paracheirodon innesi of neontetra
– Paracheirodon simulans, die in schoonheid met de andere twee niet kan wedijvere
Verder zijn er nog kweekvormen:
– de glinsterende diamantvis en
– de witachtige albinovis
