Ik droomde er altijd van om prachtige onderwaterlandschappen te creëren met daarboven glijdend scholen tropische vissen. Maar mijn planten groeiden altijd tot een zeker stadium en lieten het daarna afweten. Ik had toen al een vermoeden, dat het met gebrek aan kooldioxide te maken zou hebben, maar had destijds geen middelen om dat te testen en te bewijzen. Ik begon eraan te twijfelen of het nabootsen van natuurlijke groeiomstandigheden in een aquarium wel mogelijk was. Toen besloot ik eens te gaan experimenteren met koolzuurhoudend water. Ik vergeet nooit het moment, waarop ik voor het eerst zuurstofbelletjes zag opstijgen van de bladeren na die toediening.
Tegenwoordig is het toevoegen van CO2 (kooldioxide of koolzuurgas) voor betere plantengroei heel gewoon voor aquaristen over de hele wereld. Maar er zijn nog steeds veel mensen die dit gebruik verkeerd begrijpen. Een van de misvattingen is de veronderstelling dat aquariumplanten niet zouden kunnen groeien zonder CO2-toediening. Als men slechts weinig planten in een aquarium poot, dan zullen die goed groeien, ook zonder extra CO2. Toediening van CO2 is alleen nodig wanneer men tracht om meer planten sneller te laten groeien dan normaal. Als men dit niet begrijpt, dan kan CO2 verkeerd gebruikt worden en bestaat het risico dat het hele ecosysteem in &eaute:én nacht vernietigd wordt.
Kooldioxide lost niet alleen gemakkelijk op in water, maar verdampt ook gemakkelijk in lucht. Om het toegediende CO2 in het water te houden, raad ik het gebruik van een uitwendig potfilter aan voor een beplant aquarium. De hoeveelheid toegediend CO2 kan eenvoudig gemeten worden met een simpel glazen instrumentje, een ‘bellenteller’, en kan aangepast worden al naar gelang de aanwezige plantensoorten in de bak. Vaak zal de plant niet naar behoren fotosynthetiseren (= bouwstoffen aanmaken onder invloed van licht) en zuurstof afgeven. Dat wordt dan meestal veroorzaakt door gebrek aan licht of aan CO2.
Zoals uit de grafiek blijkt, is er een verband tussen belichting en fotosynthese door planten. Als het licht toeneemt, zullen de fotosynthese en de daarvoor nodige hoeveelheid CO2 ook toenemen. Het omgekeerde is ook waar. Gewoonlijk zal de lichtintensiteit van nieuwe tl-buizen in de eerste zes maanden afnemen met dertig procent en dat kan groeistagnatie veroorzaken.
Lichtintensiteit en CO2-verbruik voor fotosynthese door planten
Tussen de waarden 0 en 1 op de lichtschaal ademen planten nog steeds zuurstof in en CO2 uit, zoals in de nacht. Bij het compensatiepunt (onderste zwarte stip) beginnen de planten CO2 te vragen. De hoeveelheid CO2 die de planten verwerken, neemt toe met de lichtintensiteit tot aan punt 3 op de intensiteitsschaal. Dit is het maximum-fotosynthesepunt. Toediening van nog meer licht of nog meer CO2 heeft dan geen verhoging van de fotosynthese meer tot gevolg. Het lijkt allemaal verwarrend, maar het is simpel: planten groeien beter als ze meer licht krijgen en hoe meer licht ze krijgen, des te meer CO2 ze gebruiken voor fotosynthese (= de vorming van bouwstoffen voor de plant).
Om te weten of de juiste hoeveelheid CO2 toegediend wordt in een aquarium, gebruik ik de bewegingen van de garnaaltjes Caridina japonica als natuurlijke indicator. Overdag (rond 13.00 uur), wanneer zuurstofbelletjes opstijgen van de bladeren, is de toegediende hoeveelheid ongeveer juist als deze algenetende garnaaltjes hun ‘klauwtjes’ snel bewegen om algen op te nemen. Deze garnaaltjes zijn erg gevoelig voor de hoeveelheid CO2 in het water en wanneer die te hoog is, zullen hun bewegingen trager worden. In het ergste geval zal overdosering van CO2 de garnaaltjes doden.
Gedurende de nacht dient u geen CO2 toe te voegen, want de planten nemen dan zuurstof op en geven CO2 af. Het is daarom zeer belangrijk dat geen CO2 wordt toegediend zonder licht! Dit zou tot zuurstofgebrek kunnen leiden. Niet alleen komen de vissen dan aan de oppervlakte ademen, maar ook wordt het hele ecosysteem vernield, inclusief de bacteriën in het filter en in het substraat. Zuurstofvoorziening in de nacht is essentieel voor een uitgebalanceerd ecosysteem in het aquarium.
Natuuraquarium
Aquariumafmetingen:
90 x 45 x 45 (b x d x h)
Belichting: 5 tl 32 watt, 10 uren/dag
Filter: uitwendig potfilter met lavasteen en actieve kool
CO2-toediening: 2 bellen/seconde
Waterwaarden: 25° C, pH 6,6, GH 20 mg, NH4 0 mg/l, NO2 < 0,02 mg/l,
NO3 < 2 mg/l, PO4 <0,2 mg/l, CO2 2 mg/l
Aquariumplanten: Vesicularia dubyana (Javamos), Cryptocoryne crispatula var. balansae Marsilia sp. Eleocharis vivipara
Vissen: Paracheirodon axelrodi (kardinaaltetra), Otocinclus sp.
Garnalen: Caridina japonica
Hebt u vragen of opmerkingen, schroom dan niet contact op te nemen met Aqua Design Amano (in het Engels): e-mail: nh3-ad@on.rim.or.jp of nh3-ad@on.rim.or.jp.
