Vanaf twee euro per duizend tot twee euro per stuk
Familie: Characidae
Soort: Paracheirodon axelrodi
Grootte: 4,5 cm
Kardinaaltetra
Een opvallende, stralend lichtblauwe streep siert deze vis en loopt van de snuit door de bovenste helft van het oog naar de vetvin. De onderste helft van het lichaam is helderrood met een kleine, zilveren streek op de voorkant van de buik. Vrouwtjes zijn dieper gebouwd.
Biotoop
Langzaam stromende wateren van Colombia, Venezuela, Brazilië.
Geeft de mooiste kleuren (en kweekt) in zacht, zurig water. Deze vis wordt van overeenkomstige soorten (Paracheirodon innesi, Paracheirodon simulans) onderscheiden naar de lengte van de rode band.
Eetgedrag: alleseter
Niveau in het aquarium: overal
Temperament: vreedzaam
Niettegenstaande dat 90 procent van de vissen die in onze aquaria zwemt, in gevangenschap wordt gekweekt, zijn er toch nog veel soorten, die uit hun natuurlijk milieu worden gevangen en geëxporteerd.
In het zure water van de Amazone – die langs het grootste regenwoud op aarde ligt – leeft de grootste verscheidenheid aan zoetwatervissen ter wereld. Want niettegenstaande dat het water er erg arm is aan voedingsstoffen, zwemmen er de kleurrijkste vissen, zoals bijvoorbeeld de tetra’s. Iedere aquariumhouder kent ze wel en heeft ze ooit wel eens gehouden en weet dat deze schitterende visjes in hun natuurlijk milieu, de rivieren en moerassen in het Amazonegebied, nog beter tot hun recht komen dan in menig aquarium.
Precies omdat er zoveel vraag is naar de kardinaaltetra’s (Paracheirodon axelrodi), besteden de plaatselijke vissers zoveel tijd aan het vangen ervan, dat handel erin een essentieel deel van de economie geworden is. Op één dag vangt een enkele visser zomaar eventjes 10.000 kardinalen. Het is niet moeilijk om voor te stellen hoeveel er dan in totaal dagelijks worden gevangen. Zo is het Amazonebekken een heel belangrijk gebied geworden voor de handel in siervissen.
Kardinaaltetra’s komen alleen voor in de Rio Negro, een van de zijrivieren van de Amazone die bekend is om zijn zwarte water, dat door looistoffen en planten donkerbruin wordt gekleurd en flink afsteekt tegen de witte stranden. Vooral in de moerassen, in de bovenloop van deze rivier, leven talrijke kardinalen. Maar ook andere vissen zijn gewilde objecten voor de vangst.
In de bovenloop en de beddingen van de Rio Negro, die bedekt zijn met een dikke laag planten, treft men pantsermeervallen (Corydoras) aan, die in de poelen, tussen de stroomversnellingen leven. Omdat ze zich voeden met aas en met microscopische planten en dieren die ze van de rotsen schrapen, zijn Corydoras door aquaristen heel geliefd. Door dit gedrag helpen zijn ons immers met het schoonmaken van het aquarium.
De Rio Negro is de laatste rivier in het Amazonegebied waar de vangst van levende vissen de belangrijkste economische activiteit is. AI sinds de jaren veertig worden in deze rivier siervissen gevangen. Niet moeilijk dat nu – meer dan een halve eeuw later – de tetrapopulatie in de zijrivieren terugloopt. Daardoor zijn de vissers verplicht nog verder stroomopwaarts te trekken om daar hun geluk te beproeven. Eén visser vangt op één dag ongeveer 10.000 kardinalen. Alleen door vakmanschap en een grote kennis van het bos zijn de vissers in staat om zulke grote aantallen vissen te vangen. Het droge seizoen duurt 6 tot 7 maanden. Al die tijd leven de vissers met hun familie in het kamp. Want tijdens deze periode, als het water van de rivier laag staat, richten de vissers kampen in, van waaruit ze op visvangst trekken.
Wanneer echter de regentijd voor de deur staat, zal het water weer gaan stijgen. In het begin zijn de regens vaak erg hevig. Tijdens een stormbui kan er meer dan 100 millimeter regen vallen. De rivier treedt dan al gauw buiten haar oevers en de tetra’s zwemmen in grote scholen de overstroomde bossen in.
Hier zullen ze paaien en hun eieren afzetten. Want tijdens de overstromingen biedt het bos voldoende voedsel, ruime bescherming en paaigelegenheid aan de vissen en hun vijanden. Maar in dat hoge water wordt het moeilijk, zo niet onmogelijk vissen te vangen. Gelukkig geldt er tijdens de paaiperiode een visverbod.
Zo breekt er voor de tetra’s een de tijd aan om te groeien en te paaien. Natuurlijk is de mens niet de enige vijand van de vissen. In het water van de stroomversnellingen leeft de Amazonedolfijn, een roofvis. Amazonedolfijnen zijn snel en wendbaar en jagen op scholen vis. Ze lijken erg veel op gewone dolfijnen, maar deze komen alleen in de Amazone voor. Verder gaan brilkaaimannen eveneens op jacht in het ondiepe water en langs de oevers zoekt de mangrovereiger naarstig naar prooi. En toch zijn deze vijanden niet echt bedreigend. Anders dan de vissers zullen deze dieren hun prooien niet overbejagen. Zo nemen ze maar een paar vissen uit de grote scholen, niet meer dan ze op dat ogenblik nodig hebben om hun honger te stillen. Veelal zijn het trage en zieke exemplaren, die het slachtoffer worden. Zo dragen ze meteen bij om de vispopulatie gezond en krachtig te houden. Bovendien is er in het uitgestrekte regenwoud en de rivier een evenwicht tussen roof- en prooidieren.
De door vissers gevangen dieren worden in onderwaterkooien van gevlochten touw ondergebracht. Omdat er steeds water tussen de touwlussen door kan vloeien, wordt de vangst ruimschoots van vers, zuurstofrijk water voorzien, zodat ze in leven kunnen blijven. Hoewel deze mensen een enorm aantal kostbare vissen vangen, zijn ze toch erg arm. Eenmaal per week komen ze naar het kamp om hun vangst te verhandelen. Ze worden enkel betaald met koffie, rijst, suiker en soms met rum. Omdat deze producten over de rivier moeten worden aangevoerd, zijn de prijzen vaak erg hoog. Meestal hebben de vissers er grotere hoeveelheden van nodig dan ze kunnen betalen. Zo komt het dat ze soms jarenlang rente op hun schulden moeten betalen. Een visser die zich toelegt op het vangen van tetra’s krijgt ongeveer € 2,00 voor 6.000 stuks.
In het kamp worden de vissen verzameld in grote containers. In zo’n container gaat een volle schep, dat betekent zo ongeveer 1.000 vissen. Wanneer de wekelijkse boot langskomt, worden al de containers aan boord geladen. Er wordt dan ook antibioticum aan het water toegevoegd. Vele vissen hebben bij de vangst wonden opgelopen, die met behulp van dit geneesmiddel makkelijker zullen genezen, omdat de kans op infectie zo verminderd wordt.
Met ongeveer een half miljoen tetra’s aan boord, vertrekt de boot opnieuw en trekt stroomafwaarts. Op de westerse markt zal deze lading zo’n miljoen euro opleveren. Geschat wordt dat ongeveer dertig procent van de vissen doodgaat gedurende het transport.
De boot vaart van kamp naar kamp en neemt overal containers aan boord. Een paar dagen later meert de boot in het stadje Barcelos aan. Hier worden de vissen overgeladen in een passagiersboot, die de lading over de Rio Negro naar Manaus zal brengen. Het varen op de Rio Negro vergt veel stuurmanskunst. De stuurman moet precies de route kennen tussen de eilanden. Bovendien moet hij weten waar er onder water zandbanken liggen.
Op het benedendek worden de containers hoog opgestapeld. Nauwlettend wordt genoteerd hoeveel vissen er aan boord worden genomen: gemiddeld zo’n vijf miljoen tetra’s en andere vissen. Dit is een lading, die miljoenen euro’s waard is! Terwijl op het bovendek de passagiers in hun hangmatten slapen, beginnen de vissen in de containers op het benedendek aan de eerste etappe van hun lange reis naar het westen. De tocht naar Manaus duurt twee dagen.
De eerste morgen zijn de handelaars al bezig met het verzorgen van de vissen. Eerst moet het water in de verschillende containers worden ververst. Grote discusvissen krijgen net genoeg water om op hun zij te liggen, zodat ze zichzelf niet kunnen kwetsen. De kleine meervallen krijgen stukjes hout, waaronder ze kunnen wegkruipen. Manaus, het centrum van de handel in aquariumvissen, is een drukke, lawaaierige stad, waar voortdurend schepen geladen en gelost worden. In het paaiseizoen rusten er beperkingen op de visvangst en dan wordt er ook gecontroleerd, maar gedurende de rest van het jaar is er nauwelijks toezicht op de verscheping van vissen.
In Manaus aangekomen, worden de tetra’s van het passagiersschip op een vrachtwagen naar het aquarium gebracht, waar ze op grootte worden gesorteerd. Met behulp van zeven van verscheidene grootte worden de grotere vissen van de kleinere gescheiden. Vervolgens worden ze in grote tanks gedaan tot ze vervoerd kunnen worden. Om de kans op ziekten te verkleinen, worden er hier nogmaals antibiotica aan het water toegevoegd. Als de vissen eindelijk geacclimatiseerd zijn, zijn ze klaar voor export. Dan worden ze in plasticzakken verpakt. Er wordt eerst zuivere zuurstof toegevoegd, waarna de zak wordt dichtgemaakt. Verscheidene zakken gaan samen in een verzegelde doos, die dan per vliegtuig naar alle delen van de wereld kan worden getransporteerd.
Uit de voorradige cijfers leidt men af dat er jaarlijks zo’n twaalf miljoen tetra’s worden geëxporteerd. Maar rekening houdend met het grote aantal tetra’s dat wekelijks via de Rio Negro wordt aangevoerd, misschien wel tien miljoen, moet de handel veel omvangrijker zijn. De tetra’s die in de wateren en moerassen van de Rio Negro gevangen zijn, zwemmen ongeveer 2 maanden later rond in aquaria overal ter wereld.
In het Amazonegebied worden ze gekocht voor € 2,00 per duizend en later worden ze verkocht voor € 2,00 per stuk. De bewoners van het Amazonegebied weten immers niet hoeveel hun vissen werkelijk waard zijn.
En de aquariumliefhebbers weten niet dat hun prachtige hobby, een mooi aquarium vol schitterende tropische vissen, wel eens het einde zou kunnen betekenen van een paar van de mooiste vissoorten uit de Amazone. Zou de ongecontroleerde exploitatie van wilde vispopulaties niet kunnen worden vervangen door commerciële kweekprogramma’s, eventueel in het Amazonegebied zelf? Dan zou dat niet alleen een belangrijke industrie zijn voor de bewoners, maar ook een belangrijke bijdrage leveren aan de bescherming van de natuur en de dieren in dit gebied.
