In dit artikel vertel ik wat meer over de in Goa te vinden moerasplanten. Die groeien niet in aquaria, zou je denken. Heel vaak staan ze toch tijdelijk onder water of hebben een jeugdvorm, die beneden de waterspiegel groeit.
Waterweegbree
In de moerassen van Karwar ontdekte ik een heel vreemde plan, die er ongeveer uitzag als pijlkruid. De bladeren en bloemstengels drijven aan de oppervlakte, waar het water zo’n 20 cm diep is. Het loof ziet er donkergroen gevlekt uit; een eigenschap, die je bij veel weegbree-achtigen ook tegenkomt.
In het hele gebied heb ik helaas maar één plant kunnen vinden, waarvan de zaden nog niet rijp waren. Elders stond een groep planten, die wat meer op pijlkruid leken. De bladstelen zijn namelijk breder van onderen. Mogelijk hebben we te doen met de Aziatische weegbree, Caldesia. De meegenomen zaden zijn niet uitgelopen, de bodem is bedekt met de kleine Bacopa, een plant die je overal in de tropen tegenkomt.
Eetbare moerasplanten
Een grote ergernis tijdens mijn reis in India was, dat in kleine dorpen geen groente of citrusfruit te koop is. Tot mijn grote verbazing kwam ik erachter, dat er liefst drie planten eetbaar zijn. De bladeren en stengels van Marsilea, Monochoria en Sphenoclea worden gegeten, alleen niet in India! Marsilea zie je veel in moerassen en op vochtige grond.
In sloten rekken de bladeren zich altijd naar het oppervlak uit, zodanig dat de onderlinge afstand van de bladeren wel uitgemeten lijkt. Over de plant Monochoria later meer. De Javanen eten de plant Sphenoclea als groente. Volgens de wetenschap bestaat Sphenoclea uit twee soorten en niet uit andere naaste verwanten. De Afrikaanse soort lijkt erg op de Aziatische soort. Een andere, belangrijke moerasplant is Pandanus. Voor velen een te grote plant, maar wel geschikt voor kantoorruimtes. De sterke geur wordt gebruikt om rijst aangenaam te laten smaken, de zogenaamde pandanrijst is een begrip.
Hygrophila
Deze planten komen in India veel voor, helaas heb ik ze op één soort na niet gezien. Daarvan nam ik een stek mee. Volgens kenners is dit Hygrophila ringens. De plant is erg variabel en lijkt (zonder bloemen) op een smalbladige Hygrophila. De soort Hygrophila ringens groeit niet onder water. In cultuurvorm bloeien ze gemakkelijk.
Eriocaulon
Dit is een plantengeslacht met 400 soorten. Enkele groeien ook onder water. Op afstand zie je witte plekken tussen de grassen. Van dichtbij lijkt de Ericaulonplant net een smalle weegbree. Het is een echte éénzaadlobbige met een zeer stronkachtig wortelstelsel. In de natte tijd kunnen ze lang onder water overleven.
Ludwigia
Een struikachtige Ludwigia kom je tegen als afscheiding tussen de rijstakkers. Sommige wortels zijn dik en met een luchtweefsel gevuld. Ze hebben meer functies dan alleen voedselopneming. Een andere plant die ik voor Ludwigia aanzag, bedekt explosief een drooggevallen bedding; iets wat je vaker bij deze planten ziet. Het gewas heeft nog geen bloemen en lijkt te teer om te cultiveren.
Cryptocoryne cognata
Prof. dr H.C.D. de Wit schrijft in zijn boek, dat deze plant vreemd genoeg nauwelijks is geïmporteerd. In 1980 kon hij nog niet weten, dat in 1998 de Konkanspoorlijn gereed zou komen en het kustgebied gemakkelijk bereikbaar zou worden. De laatste jaren zijn massaal planten van de soort Cryptocoyne cognata geïmporteerd vanuit Sri-Lanka. Men verhandelt ze onder de naam Cryptocoryne albida. Bogner zei, dat de plant beschermd moest worden. Mooie foto’s staan in het tijdschrift Aqua Planta uit 1992. Nabij het plaatsje Aversa, 25 km ten zuiden van Karwar, kwam ik ze met tienduizenden tegen.
Alle planten beginnen in de verschillende biotopen aan het eind van november te bloeien. Ik heb geen uitgegroeide bloem kunnen fotograferen. De planten groeien tussen de stenen en langs bermen en rivierbeddingen. De verschillende wortelmilieus zijn: zand, kiezelbodem, organische vervuilde beekjes en bodems van gewone klei en ijzerhoudende klei. In een goed water doorlatende bodem kom je ze niet tegen. Natuurlijk rijst de vraag: waar groeit de plant het beste? In ‘gewone’ klei in de felle zon vind je echter de best ontwikkelde planten. Een kenmerk van deze plant is, dat het groeipunt diep in de grond zit (zeker meer dan 5 cm). Hoe lang duurt het, voordat de plant zover is? Dat blijft voorlopig de vraag. De kenmerkende, stevige trekwortels zijn goed ontwikkeld. In cultuurvorm beschikt de plant nauwelijks over uitlopers. Tussen de planten vond ik exemplaren met gevlekte en groenbruine bladeren. Dit is evenwel een andere soort. Onlangs zijn alle Cryptocorynen (± 6) van India bestudeerd door M. te Beest. In haar Engelstalige publicatie staan duidelijke tekeningen en zeer veel vindplaatsen.
Gevlekte Crypto’s
Waterlelies
Er komen hier vier soorten voor: een kleine, een grote witbloeiende en een roze en een rode lotus. De laatste twee bloeien ‘s nachts en sluiten om 10 uur in de ochtend. De witte lelies hebben stippen op de kelkbladeren. De kleine, witte lelie groeit als onkruid tussen de rijstakkers en vormen geen knol of wortelstok. Zodra het water zakt, sterven ze massaal af. Ze vermeerderen zich snel d.m.v. zaden. In enkele maanden ontwikkelt er zich een volwassen plant. (De groei is bijna identiek aan de Nymphaea micrantha in West-Afrika.) Bij de lichtroze lelie zijn alleen de buitenste bloembladeren roze, maar naarmate ze uitbloeien, worden ze witter. Zowel de lichtroze als de rode lelie vermeerdert zich heel langzaam. Zelden zie je een vertakte plant of zaailing. Pas als er een groeipunt wordt afgesneden, ontwikkelt er een okselknop. De rode lelie is een heilige planten, die wordt aangeplant bij tempels en reservoirs.
Murdannia
Toen ik Murdannia blumei voor het eerst zag langs de rijstakkers, dacht ik meteen aan onze kamerplant, de vaderplant. De Tradescantia, Zebrina en Rhoë zijn planten, die oma vroeger gemakkelijk stekte, toen er nog weinig keus was. Bij elk blad is er al min of meer een wortel aanwezig. Als het waterniveau stijgt, blijft dat wat onder water zit mooi groen, maar de plant doet er alles aan om boven water te komen.
Categorieën:
Planten
Auteurs:
Peter Kettenis
Fotografie:
Peter Kettenis
