Om verwarring te voorkomen allereerst het verschil tussen een zandfilter en een zandwervelbedfilter. Een zandfilter is een filter, dat bedoeld is om voornamelijk zweefvuil af te vangen en een beperkte hoeveelheid bacteriegroei te laten ontstaan. Een wervelbedfilter is niet bedoeld om zweefvuil af te vangen, maar om een zeer grote bacteriegroei te laten ontstaan. Zandfilters worden in de procesindustrie al van oudsher toegepast, maar in de aquariumwereld zijn ze nog niet doorgebroken.
Hoe werkt een zandfilter?
Een zandfilter is een bakje (buis) gevuld met grofkorrelig zand. Te denken valt aan grof metselzand met een korrelgrootte van enkele mm. De gewenste korrelgrootte is afhankelijk van de doorstroomsnelheid en de grootte van het zweefvuil, dat weggevangen moet worden. Het gebruiken van dit filter kan op twee manieren:
* Van boven naar onder. Hierbij kan men eerst het water over een glazen of plastic strip laten sijpelen of m.b.v. een sproeiarm over het zandfilter verdelen. Hierdoor wordt extra zuurstof in het water gebracht, wat de bacteriën in het zandfilter ten goede komt. Een nadeel is dat door toevoer van bovenaf het filter snel verstopt kan raken met zweefvuil.
* Van onder naar boven. Waarbij het water gelijkmatig onder het zandbed gebracht wordt. Ook met deze methode zal het filter uiteindelijk dichtslibben en zal kanaalvorming ontstaan in het zandfilter.
Zandfilter Bij opspoelen: afvoer naar riool of opvangbak zetten. 
Zandfilter in bedrijf Bij het opspoelen wordt de afvoer als toevoer van het opspoelwater gebruikt om vastdrukken van het zandbed te voorkomen en weer naar het riool of een opvangbak gezet.
Het dichtslibben van het zandfilter met zweefvuil hoeft geen enkel probleem te zijn. Men spoelt het filter gewoon om met een pomp van een grotere capaciteit dan de normale pomp, zodat al het zweefvuil uit het filter gespoeld wordt (LET OP, niet het zand!). Het zweefvuil vangen we natuurlijk op en verwijderen we uit het filtersysteem. Daarna kan het filter weer in bedrijf genomen worden met de bestaande bacteriecultuur, die zich aan de zandkorrels gehecht heeft. Om de aanschaf van een extra pomp voor het spoelen van de zandfilter te voorkomen kunt u 2 of 3 zandfiltertjes op een pomp aansluiten. Om dan één van de filters schoon te spoelen kunt u gewoon alle pompcapaciteit op dat ene filter zetten en dit zo schoonspoelen. Het is aan te raden om de gebruikte filters met tussenpozen schoon te maken in plaats van allemaal tegelijk.
Misschien lijkt u het te veel werk om een zandfilter met behulp van opspoelen schoon te maken, filterwatten vervangen gaat sneller. Maar vergeet niet, dat het zandfilter een natuurlijk filter is, waar zoals ook in de bodem diverse aspecten een rol spelen (niet alleen bacteriën). U hoeft niet meer steeds opnieuw geld uit te geven aan filterwatten en door regelmatig doorspoelen van het zandfilter wordt de doorstroming groot gehouden, waar bij andere filters soms ongezien kanaalvorming is ontstaan.
Zandwervelbedfilter
In de procesindustrie wordt een ‘wervelbed’ gedefinieerd als hoeveelheid relatief fijne vaste deeltjes, die in een opwaarts gerichte gas- of vloeistofstroom gedragen worden. Het resultaat is een heftig in beroering zijnde massa die zich in zekere zin als een vloeistof gedraagt.
In normale woorden betekent dit dat door het wervelen van fijne zandkorrels met aangehechte bacteriën in een opwaartse waterstroom een intensief contact tussen beide ontstaat. Daardoor staat het gehele oppervlak van de zandkorrel ter beschikking voor de filterwerking van bacteriën. Een zandwervelbedfilter is ten opzichte van een nat-droogfilter van dezelfde grootte meer dan 20 keer zo efficiënt. Hierdoor kan dit filter compact gehouden worden.
Wervelbedfilter in stilstand 
Wervelbedfilter in bedrijf
Hoe werkt een zandwervelbedfilter?
Neem een rechtopstaande, doorzichtige buis, die onderaan trechtervormig toeloopt en waarin een terugslagklep gemonteerd is (kan ook door een knikker in het smalle trechtervormige stuk). De buis wordt voor 1/3 deel gevuld met fijn zand (bv. zilverzand). Door krachtige watertoevoer gaan de zandkorrels zweven en ontstaat tot ongeveer 2/3 of 3/4 van de buishoogte een wervelbed van zandkorrels. Voordat dit door het wervelbedfilter wordt geleid, dient het ingevoerde water wel te zijn voorgefilterd, dat wil zeggen ontdaan van zweefvuil. Voor de anaërobe toepassing dient het water met een pomp rondgepompt te worden over het filter en een klein voorgefilterd stroompje van een andere pomp hoeft maar toegevoegd te worden. Het water kan gewoon overlopen naar het aquarium.
Om de continu bewegende zandkorrels ontstaat een dunne laag bacteriegroei. U begrijpt dat deze veel meer oppervlak ter beschikking hebben dan bij aan elkaar gehecht materiaal. Door de continue beweging kan geen kanaalvorming of verstopping ontstaan en kunnen verontreinigingen zich moeilijk hechten. Door het kleine volume, dat u nodig hebt voor een wervelbedfilter, is dit gemakkelijk te plaatsen.
Zuivere zandkorrels 
Zandkorrels met een dun laagje bacteriën
Voor de doe-het-zelver
Neem een plastic doorzichtige frisdrankfles, boor een gat van ± 12 mm in de bodem doe in de hals een knikker (als terugslagklep), sluit de hals aan op een knietje van 16 mm van de persleiding van de voedingspomp, vul de fles voor 1/3 met zilverzand uit de doe-het-zelf-winkel.
Minimumcapaciteit voedingpomp 250 l/uur en 50 cm opvoerhoogte bij gehele onderdompeling van fles en pomp.
